FOTOGRAFIA KRAJOZNAWCZA

Fotografia krajoznawcza stanowi najobszerniejszą i najbogatszą, a zarazem najpożyteczniejszą pod względem społecznym część sztuki fotograficznej. Treścią jej jest fotograficzne zobrazowanie kraju, jego mieszkańców i dzieł rąk ludzkich, tak w kontekście współczesnym, jak i historycznym. Zadania, jakie ma do spełnienia, to po pierwsze — nauczać i dokumentować, a więc być zgodną z rzeczywistością, po drugie — cieszyć oko pięknością formy i mobilizować swoją treścią. Bez względu na to, czy aparat znajduje się w ręku amatora, czy zawodowca, efekt fotografowania może oddziaływać wychowawczo zachęcając do zwiedzania interesujących okolic.

            Zainteresowanie fotografią od samego początku istnienia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego towarzyszyło członkom obu towarzystw. Fotografia zawsze była ze względu na drogi sprzęt i materiały fotograficzne dziedziną ekskluzywną. Jedni fotografowali i byli w mniejszości, drudzy, ogromna większość, korzystali z fotografii na różne sposoby w trakcie uprawiania swoich krajoznawczych zainteresowań. Fotografia krajoznawcza w PTK była jedną z podstawowych i bardzo nośnych form pracy, a Komisja Fotograficzna powstała w 1908 r., w drugim roku istnienia Towarzystwa.

            Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ruch fotograficzny znacznie się rozwinął. W PTK zaczęły powstawać tzw. „przeźroczarnie”, w których można było wypożyczyć potrzebne przeźrocza na podobnych zasadach jak książki w bibliotece. W okresie odradzania się Polski i scalania zaborów takie działania na rzecz poznawania kraju ojczystego były bezcenne. Służyły temu celowi także wielkie ogólnopolskie wystawy fotograficzne.

            Zniszczenia II wojny światowej spowodowały straty w archiwach fotograficznych PTK i ich rozproszenie. Formalny ruch fotograficzny z trudem się odradzał w PTK i później w PTTK. Do lat 70. XX wieku nie było ZG PTTK komisji fotografii, działała jedynie podkomisja przy Komisji Krajoznawczej. W 1974 r., z inicjatywy wybitnych fotografów krajoznawców skupionych wokół Fryderyka Kremsera powołano w PTTK Komisję Fotografii Krajoznawczej, która rozpoczęła szeroką działalność fotograficzną, wystawienniczą, wydawniczą, szkoleniową i popularyzatorską.

            Celem działania Komisji Fotografii Krajoznawczej jest kształtowanie aktywności społecznej członków PTTK, pogłębianie uczuć patriotycznych i dumy narodowej, poprzez rozwijanie zainteresowań poznawczych, popularyzowanie krajoznawstwa, świadome uczestniczenie w tworzeniu dóbr kulturalnych i dokumentowania dorobku, piękna i bogactwa Polski, jej przeszłości, dzisiaj i przeobrażeń.

            Realizacja zamierzeń wymaga stworzenia odpowiednich warunków strukturalno-programowych i kadrowych dla tej działalności, dlatego też ustanowiono m.in. funkcję Instruktora Fotografii PTTK oraz Odznakę Fotografii Krajoznawczej (OFK), której celem jest zachęcenie turystów do lepszego poznawania za pomocą fotografii, kraju ojczystego, jego krajobrazu i przyrody, zabytków sztuki, kultury, folkloru, współczesnego życia i dorobki we wszystkich dziedzinach. Zachęcenie fotografujących do rozwijania swojej wiedzy krajoznawczej i wykorzystywania jej w działalności fotograficznej a tym samym do wzbogacania swoim dorobkiem dokumentalnym i artystycznym ogólnych osiągnięć społecznego ruchu krajoznawczego w Polsce;.

OFK jest wyróżnieniem i może być noszona jedynie przez osobę, która posiada potwierdzenie przyznania odznaki. OFK przyzna¬wana jest w stopniach:

- popularnym (POFK), wymagającym uzyskania 60 pkt,

- brązowym (BOFK), wymagającym uzyskania dalszych 100 pkt,

- srebrnym (SOFK), wymagającym uzyskania dalszych 500 pkt,

- złotym (ZOFK), wymagającym uzyskania dalszych 1000 pkt,

- dużym (DOFK), wymagającym uzyskania dalszych 4000 pkt,

- honorowym (OFK HON), przyznawanym wg zasad określonych regulaminem.

           Komisja organizuje coroczne Forum Fotografii Krajoznawczej, jest to spotkanie fotografów krajoznawców z całej Polski połączone z plenerem, szkoleniem, mianowaniem nowych instruktorów, dyskusją i wymianą doświadczeń. Dzięki ścisłej współpracy Centrum Fotografii Krajoznawczej z Komisją Fotografii Krajoznawczej ZG PTTK zainteresowane osoby mogą skorzystać z organizowanych plenerów fotograficznych, połączonych często ze szkoleniami. Poprzez kontakt z Instruktorami Fotografii PTTK można zdobywać kolejne stopnie Odznaki Fotografii Krajoznawcze PTTK i ostatecznie uzyskać uprawnienia instruktorskie w dziedzinie fotografii krajoznawczej. Początkowym założeniem organizacji Centrum była chęć ochrony bogatych zasobów fotograficznych PTTK, które ulegały rozproszeniu, a czasem zniszczeniu. Płynące od wybitnych fotografików dary nie tylko zdjęć, ale i całych zestawów wystawowych albumów, a nawet zabytkowego sprzętu, spowodowały konieczność rozbudowy formuły Centrum Fotografii Krajoznawczej z formuły archiwalnej, na znacznie szerszą.

            Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK im. Waldemara Dońca powstało w 1998 roku w Łodzi z inicjatywy ówczesnego wiceprzewodniczącego Komisji Fotografii Krajoznawczej ZG PTTK Waldemara Dońca, przy aprobacie członków Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Łodzi, a przede wszystkim jako ówczesnego prezesa Adama Chyżewskiego. Do głównych zadań Centrum należą: gromadzenie i archiwizowanie materiałów fotograficznych (zdjęć, negatywów, slajdów, zestawów itp.); gromadzenie dokumentów z działalności Komisji Fotograf Krajoznawczej PTTK oraz z działalności ogniw Towarzystw; związanych z fotografią. Zgromadzono zdjęcia przeszło 250 autorów (wśród nich bardzo znanych fotografików). Centrum wzbogaciło się ponadto o cenny, zabytkowy sprzęt fotograficzny i projekcyjny używany zarówno do ekspozycji, jak i szkoleń.